De energietransitie en de decarbonisatie van de industrie zijn actuele en dringende uitdagingen. Ondanks de afbouw van subsidies en certificaten blijft warmtekrachtkoppeling (WKK) hierin een belangrijke rol spelen. In dit artikel beantwoorden we graag enkele vragen over de duurzaamheid van WKK, wat deze technologie nog kan betekenen in het huidige energielandschap en hoe wij WKK in de toekomst verder zien evolueren.
Waarom is WKK interessant, zelfs op aardgas?
WKK-systemen combineren de productie van elektriciteit en warmte, wat resulteert in een veel hoger rendement dan conventionele gescheiden opwekking. Ondanks het gebruik van fossiele brandstoffen zoals aardgas heeft een WKK ook een lagere CO2-emissiefactor dan conventionele elektriciteitsproductie, door een efficiëntere benutting van de primaire energie. Bovendien duwen WKK’s meer vervuilende technologieën uit de markt, wat ook op globaal niveau een netto CO2-reductie oplevert.
Daarnaast is in België, in vergelijking met onze buurlanden, elektriciteit relatief duur ten opzichte van de gasprijs. Zolang dit het geval is, blijft WKK niet alleen een energie- maar ook kostenefficiënte oplossing voor bedrijven.
En wat met de CO2-besparing van een WKK?
WKK’s kunnen tot 27% primaire energiebesparing opleveren in vergelijking met gescheiden opwekking van elektriciteit en warmte. Dit betekent een aanzienlijke CO2-reductie, zelfs bij gebruik van aardgas. In combinatie met duurzame brandstoffen kunnen WKK’s nog verder bijdragen aan emissiereducties en energiebesparing.
Waarom zouden bedrijven hun bestaande WKK vervangen of vernieuwen, zelfs zonder bijhorende certificaten, in het licht van de huidige klimaatdoelstellingen?
Ook na 10 jaar werking, blijft het nog interessant om bestaande WKK’s te vervangen of te vernieuwen. Verschillende van onze klanten, waaronder het Sint-Pieterziekenhuis in Brussel, het UZ in Antwerpen of voedingsbedrijf What’s Cooking hebben hier al voor gekozen.
Voor energie-intensieve bedrijven is het immers evident om te kiezen voor de meest rendabele oplossing en zo efficiënt mogelijk een aanzienlijke hoeveelheid energie te besparen.
Zo ook bijvoorbeeld bij chemiebedrijf Kaneka Belgium waar Luminus Solutions in 2014 een WKK-installatie van 4MWe met hoog rendement bouwde en sindsdien onderhoudt. De levensduur van een WKK is doorgaans 10 jaar of 60.000 draaiuren. Ondanks de stopzetting van steun voor “ingrijpende wijzigingen” besloot Kaneka in 2024 de WKK te vervangen omdat:
- WKK nog steeds een globaal CO2-reducerend effect heeft van ca. 1500 ton per jaar ten opzicht van gescheiden opwekking en een gegarandeerde primaire energiebesparing van >25% oplevert.
- De Vlaamse regering WKK-certificaten blijft toekennen tot het einde van de eerste steunperiode van 10 jaar, die momenteel nog loopt.
- De investeringskost beperkt blijft door hergebruik van bepaalde installatiecomponenten zoals omkasting, piping, pompen en kleppen.
- De huidige energieprijzen de businesscase blijven ondersteunen.
Hoe past WKK in het snel evoluerende energielandschap waarin flexibiliteit en bevoorradingszekerheid cruciaal zijn?
De energieprijzen in België worden beïnvloed door verschillende factoren. Zo zijn er de hoge netwerkkosten en de investeringen die nodig zijn voor het verzwaren van de netcapaciteit als gevolg van de groei van de hernieuwbare energieproductie.
Dat brengt ook opportuniteiten mee voor WKK.
Denk maar aan flexibiliteit en bevoorradingszekerheid waarbij WKK een nuttige asset kan zijn:
- Door lokaal elektriciteit te produceren, zijn bedrijven minder afhankelijk van het net en kunnen ze hun eigen leveringszekerheid verhogen. In tijden van netbeperkingen of piekbelasting garandeert een WKK een stabiele energievoorziening, wat cruciaal is voor continuïteit in productieprocessen.
- Daarnaast laat WKK toe om flexibel in te spelen op prijsschommelingen op de energiemarkt. Bedrijven kunnen strategisch kiezen tussen het gebruik van elektrische technologieën (zoals warmtepompen) wanneer de stroomprijs laag is, en het inzetten van de WKK wanneer elektriciteit duur is of het net onder druk staat. Deze hybride aanpak verhoogt zowel de economische als de energetische efficiëntie.
- Bovendien zien we dat, door de trage uitrol van netverzwaringen, WKK’s mogelijk een antwoord kunnen bieden op de behoefte aan bijkomende elektrische capaciteit voor elektrificatieprojecten.
Hoe kan WKK in de toekomst verder worden ‘vergroend’?
Er zijn verschillende opties met duurzamere brandstoffen dan aardgas, al is de ene wel wat haalbaarder dan de andere:
- Biogas en biomassa: Dit zijn courant beschikbare hernieuwbare alternatieven voor aardgas, die lokaal kunnen worden geproduceerd uit anaërobe vergisting van afval of uit waterzuivering.
- Biopropaan: een relatief nieuw duurzaam gas, gewonnen uit hernieuwbare grondstoffen, zoals plantaardige oliën en afvalstoffen uit de landbouw. Dit vloeibare gas heeft dezelfde eigenschappen als gewoon propaangas, maar dan met veel minder CO2-uitstoot.
- Vergroening van fossiel gas: door Garanties van Oorsprong (GvO’s) van groen gas aan te kopen, kunnen bedrijven hun gasverbruik ‘virtueel’ vergroenen en kan een WKK op aardgas toch een “groene” output realiseren.
- Waterstof: Waterstof als brandstof is een technologie die momenteel nog in zijn kinderschoenen staat, maar mogelijk in de toekomst een oplossing kan bieden, mits er voldoende infrastructuur en aanbod beschikbaar is.
Ook de combinatie van een WKK met andere duurzame technologieën is een goede oplossing:
- WKK en warmtepompen bijvoorbeeld, twee technologieën die elkaar versterken en zorgen voor een lagere CO₂-uitstoot en een hogere energie-efficiëntie. (Lees ook ons artikel over dit onderwerp: https://luminussolutions.be/nl/synergie-wkk-warmtepomp-complementair-energieefficientie-minder-co2/)
- Of WKK en zonnepanelen, die samen zorgen voor meer flexibiliteit op de energiemarkt. WKK levert immers een stabiele en voorstelbare elektriciteitsproductie die de minder voorspelbare hernieuwbare energie van de zon op een duurzame manier kan aanvullen wanneer nodig.
Conclusie
Ondanks het verdwijnen van de steunmaatregelen blijft WKK dus een efficiënte en relevante technologie in de Belgische industrie. De combinatie van hoge elektriciteitsprijzen, de mogelijkheid om groene brandstoffen te gebruiken en de intrinsieke energie-efficiëntie maken WKK een strategische keuze voor bedrijven die hun energieverbruik willen optimaliseren en tegelijkertijd hun CO2-uitstoot willen verlagen. De toekomst van WKK ligt in verdere verduurzaming en flexibiliteit binnen het evoluerende energielandschap. Het vervangen of vernieuwen van bestaande installaties blijft daarbij een economisch verantwoorde keuze.
Nog vragen over hoe u uw WKK optimaal kan blijven inzetten voor een duurzame energieproductie? Onze experts bekijken dit graag samen met u. Contacteer ons vrijblijvend voor meer informatie.